Hoornblende
Grossular-Amfibool-groep
amfibool is een cruciale instelling van meestal donker gekleurd, inosilicaat mineralen, die prisma- of naaldachtige kristallen vormen, samengesteld uit SiO4-tetraëders met dubbele keten, verbonden bij de hoekpunten en normaal gesproken ionen bevatten van ijzer en/of magnesium in hun systemen. Amfibolen kunnen onervaren, zwart, kleurloos, wit, geel, blauw of bruin zijn. De International Mineralogical Association classificeert amfibolen momenteel als een minerale supergroep, waarbinnen bedrijven en verschillende subgroepen kunnen bestaan.
De mineralen van de amfiboolgroep kristalliseren in de orthorhombische, monokliene en triclinische systemen, maar de kristallen van de verschillende soorten komen in veel opzichten sterk overeen. Chemisch gezien vormen ze een groep parallel aan de pyroxeen groep, zijnde silicaten met calcium, magnesium en ferro-ijzer als belangrijke basen, en ook met mangaan en de alkaliën. De amfibolen bevatten echter hydroxyl. Bepaalde moleculen die in sommige varianten aanwezig zijn, bevatten aluminium en ferri-ijzer. De amfibolen en pyroxenen lijken sterk op elkaar en onderscheiden zich door splitsing. De prismatische splitsingshoek van amfibolen is ongeveer 56 ° en 124 °, terwijl de pyroxeen-splitsingshoek ongeveer 87 ° en 93 ° bedraagt.
Inhoud
Oorsprong en voorkomen van amfibool
Amfibolen vertonen een uitgebreid scala aan mogelijke kationsubstituties en kristalliseren in zowel stollings- als metamorfe gesteenten met een breed scala aan chemische bulksamenstellingen. Vanwege hun relatieve instabiliteit ten opzichte van chemicaliën verwering op het aardoppervlak vormen amfibolen in de meeste gevallen slechts een klein bestanddeel sedimentair gesteente.
Soorten amfibool
Amfibool groep
- Anthofylliet – (Mg,Fe)7Si8O22(OH)2
- Cummingtonite-serie
- Cummingtonite – Fe2Mg5Si8O22(OH)2
- Gruneriet – Fe7Si8O22(OH)2
Tremoliet serie
- Tremoliet – Ca2Mg5Si8O22(OH)2
- Actinolite – Ca2(Mg,Fe)5Si8O22(OH)2
- Hoornblende – (Ca,Na)2–3(Mg,Fe,Al)5Si6(Al,Si)2O22(OH)2
Natrium amfibool groep
- Glaucofaan – Na2Mg3Al2Si8O22(OH)2
- Riebeckiet (asbest) – Na2FeII3FeIII2Si8O22(OH)2
- Arfvedsoniet – Na3(Fe,Mg)4FeSi8O22(OH)2
Fysische eigenschappen voor hoornblende
| Chemische classificatie | silicaat |
| Kleur | Meestal zwart, donkergroen, donkerbruin |
| Streep | Wit, kleurloos – (bros, laat vaak splijtresten achter in plaats van een streep) |
| Glans | Glasachtig |
| doorschijnenheid | Doorschijnend tot bijna ondoorzichtig |
| Decollete | Twee richtingen die elkaar kruisen op 124 en 56 graden |
| Mohs hardheid | 5 tot 6 |
| Soortelijk gewicht | 2.9 tot 3.5 (varieert afhankelijk van samenstelling) |
| Diagnostische eigenschappen | Decolleté, kleur, langwerpige groeivorm |
| Chemische samenstelling | (Ca, Na)2-3(Mg,Fe,Al)5(Al, Si)8O22(OH,F)2 |
| Crystal-systeem | monoklinische |
| u gebruikt | Zeer weinig industrieel gebruik |
Fysische eigenschappen van glaucophane
| Kleur | Grijs tot lavendelblauw. |
| Streep | Lichtgrijs tot blauwgrijs. |
| Glans | Glasachtig |
| Decollete | Goed op [110] en op [001] |
| doorschijnenheid | Doorschijnend |
| Mohs hardheid | 5 – 6 op de schaal van Mohs |
| Diagnostische eigenschappen | Onderscheidt zich van andere amfibolen door de opvallende blauwe kleur in het handmonster. Blauw pleochroisme in dunne doorsnede/korrelmontage onderscheidt zich van andere amfibolen. Glaucofaan heeft een langzame lengte, een Riebeckite-lengte snel. Het donkerst wanneer de c-as evenwijdig loopt aan de trillingsrichting van de onderste polarisator (blauw toermalijn is het donkerst met de c-as loodrecht op de trillingsrichting van de polarisator). Er is geen twinning in glaucofaan. Glaucofaan heeft ook een parallelle uitdoving wanneer bekeken onder kruispolen. |
| Crystal-systeem | monoklinische |
| Breuk | Broos – conchoïdaal |
| Dichtheid | 3 - 3.15 |
Optische eigenschappen van hoornblende
|
Woning
|
Waarde
|
| Formule | (Ca, Na)2-3(Mg, Fe+2, Fe+3,Al)5Si6(Si, Al)2O22(OH)2 |
| Crystal-systeem | Monoklinisch, inosilicaat, 2/m |
| Kristal gewoonte | Kan zuilvormig of vezelig zijn; grof tot fijnkorrelig. |
| Decollete | {110} perfect – snijden elkaar op 56 en 124 graden. Ook afscheid op {100} en {001}. |
| Kleur/Pleochroïsme | Pleochroïsch in verschillende tinten groen en bruin. Bij PPL varieert een dun gedeelte van Hornblende van geelgroen tot donkerbruin. Groene varianten hebben meestal X= lichtgeelgroen, Y=groen of grijsgroen en Z=donkergroen. Bruinachtige varianten hebben X=groengeel/bruin, Y=geel tot roodbruin en Z=grijs tot donkerbruin. |
| Optisch teken | Biaxiaal (-) |
| 2V | 52-85° |
| Optische oriëntatie | Y=b Z^c |
| Brekingsindexen alfa = bèta = gamma = delta= | 1.614-1.675 1.618-1.691 1.633-1.701 0.019-0.026 |
| Max dubbele breking | 2e tot 4e orde met kleuren met de hoogste interferentie in dunne gedeelten in de bovenste eerste of onderste tweede orde. |
| verlenging | Prismatisch kristal dat langwerpig kan zijn, maar dat niet noodzakelijkerwijs hoeft te zijn. Kristallen zijn vaak zeshoekig. |
| Uitdoving | Symmetrisch ten opzichte van decolletés |
| Spreiding | n / a |
| Onderscheidend kenmerk | Decolletés op 56 en 124 graden vormen een onderscheidend kenmerk diamant vorm in dwarsdoorsnede. Hoornblende wordt gemakkelijk verward met biotiet. Onderscheidende factoren zijn het ontbreken van uitsterven van vogelogen en de twee verschillende breuklijnen. Eenvoudige twinning komt relatief vaak voor. Kristalvorm en splijting onderscheiden hoornblende van donkergekleurde pyroxenen. |
Optische eigenschappen van glaucofaan
| Kleur / Pleochroïsme | Lavendelblauw, blauw, donkerblauw, grijs of zwart. Duidelijk pleochroïsme: X= kleurloos, lichtblauw, geel; Y= lavendelblauw, blauwgroen; Z= blauw, groenachtig blauw, violet |
| Optische uitsterving | |
| 2V: | Gemeten: 10° tot 80°, berekend: 62° tot 84° |
| RI-waarden: | nα = 1.606 – 1.637 nβ = 1.615 – 1.650 nγ = 1.627 – 1.655 |
| Optisch teken | Biaxiaal (-) |
| Dubbelbreking | δ = 0.021 |
| Reliëf | Matig |
| Spreiding: | sterke |
Amfibool toepassingen
Van het mineraal hoornblende wordt slechts weinig gebruik gemaakt. Het primaire gebruik ervan kan zijn als mineraal exemplaar. Hoornblende is echter het meest voorkomende mineraal in een gesteente dat bekend staat als amfiboliet die een groot aantal toepassingen heeft. Het wordt overweldigd en gebruikt voor de aanleg van vierbaanswegen en als spoorwegballast. Het is verkleind voor gebruik als maatsteen. De beste stukken worden verkleind, gepolijst en verkocht onder de naam 'zwart graniet' voor gebruik als doorvoer, grondtegels, aanrechtbladen en andere architecturale toepassingen.
Distributie
Zeer wijdverspreid, maar bij veel plaatsreferenties ontbreken kwalificerende chemische analyses. Een paar historische plaatsen voor goed gekristalliseerd materiaal zijn onder meer:
- Bij Monte Somma en de Vesuvius, Campania, Italië.
- Uit Pargas, Finland. In KragerÄo, Arendal, en rond de Langesundsfjord, Noorwegen.
- In de VS, van Franklin en Sterling Hill, Ogdensburg, Sussex Co., New Jersey; van Edwards, Pierrepont en Gouverneur, St. Lawrence Co., New York.
- Van Bancroft, Pakenham en Eganville,
- Ontario, Canada.
- Van Broken Hill, New South Wales, Australië.
Referenties
- Dana, JD (1864). Handleiding voor mineralogie... Wiley.
- Smith.edu. (2019). Geowetenschappen | Smit College. [online] Beschikbaar op: https://www.smith.edu/academics/geosciences [Geraadpleegd op 15 maart 2019].
