Sfaleriet mineraal zit in de groep van sulfidemineralen met de formule ((Zn, Fe) S). Het is het belangrijkste erts van zink. Zuiver sphaleriet is kleurloos en zeldzaam. Normaal gesproken, ijzer aanwezig is, waardoor de kleur varieert van lichtgroengeel tot bruin en zwart bij toenemend ijzergehalte. Wanneer het ijzergehalte hoog is, is het een ondoorzichtige zwarte variant, marmatiet. Het wordt meestal gevonden in combinatie met loodglans, pyriet, en andere sulfiden samen met calciet, dolomiet en fluoriet. Het is ook bekend dat mijnwerkers naar sphaleriet verwijzen als zinkblende, black-jack en robijn krik. De complexe kristallen combineren tetraëdrische of dodecaëdrische vormen met andere gezichten. Sphaleriet dankt zijn naam aan het Griekse sphaleros, wat 'bedrieglijk' betekent, omdat de glanzende donkere kristallen kunnen worden aangezien voor andere mineralen. Het is vaak grof kristallijn of massief, of vormt gestreepte, botryoïdale of stalactitische aggregaten. Sphaleriet wordt geassocieerd met galena gevonden in loodzink deposito's. Het komt voor in hydrothermie ader afzettingen, contactmetamorfe zones en vervangende afzettingen gevormd bij hoge temperaturen (1,065°F/575°C of hoger). Het wordt ook aangetroffen in meteorieten en maan rotsen.
Naam: Van het Grieks voor verraderlijk, het mineraal wordt soms aangezien voor galena, maar levert geen op leiden.
Vereniging: Loodglans, chalcopyriet, marcasiet, pyriet, fluoriet, bariet, kwarts, vele andere hydrothermische mineralen.
Polymorfisme en reeksen: Trimorf met matraiet en wurtziet
Minerale groep: Sphalerietgroep.
Mobiele gegevens: Ruimtegroep: F43m. a = 5.4060 Z = 4
Röntgenpoederpatroon: Synthetische ZnS. 3.123 (100), 1.912 (51), 1.561 (30), 2.705 (10), 1.240 (9), 1.1034 (9), 1.351 (6)
Economisch belang: Sphaleriet is het belangrijkste zinkerts. Ongeveer 95% van al het primaire zink wordt gewonnen uit sphalerietertsen. Vanwege het variabele gehalte aan sporenelementen is sphaleriet echter een belangrijke bron van vele andere elementen, zoals cadmium, gallium, germanium en indium.
Inhoud
Rassen
In sommige voorbeelden hebben de grijszwarte kristallen een rode irisatie; Deze worden ‘robijn-sfalerieten’ genoemd. De lichtgele en rode varianten hebben zeer weinig ijzer en zijn doorschijnend. Donkerdere, meer ondoorzichtige varianten bevatten meer ijzer. Sommige monsters zijn ook fluorescerend in ultraviolet licht.
Bleke monsters uit Gemmy, Franklin, New Jersey (zie Franklin Quarry) zijn sterk fluorescerend oranje en/of blauw in langgolvig ultraviolet licht en staan bekend als cleiophane, een bijna pure ZnS-variëteit.
Samenstelling:
De chemische formule (Zn, Fe) van sphaleriet is S. Het is een zinksulfide dat een variabele hoeveelheid ijzer bevat in plaats van zink in het mineraalrooster. Het ijzergehalte bedraagt normaliter minder dan 25 gew.%. De hoeveelheid gevormde ijzersubstitutie hangt af van de beschikbaarheid en temperatuur van het ijzer, waarbij hogere temperaturen de voorkeur geven aan een hoger ijzergehalte.
Sphaleriet bevat over het algemeen kleine hoeveelheden sporen van cadmium, indium, germanium of gallium. Deze zeldzame elementen zijn waardevol en kunnen worden teruggewonnen als winstgevende bijproducten wanneer ze overvloedig genoeg zijn. Kleine hoeveelheden mangaan en arsenicum kan ook aanwezig zijn in het sphaleriet.
Chemische eigenschappen
| Chemische classificatie | Sulfide mineraal |
| Formule | (Zn,Fe)S |
| Veel voorkomende onzuiverheden | Mn,Cd,Hg,In,Tl,Ga,Ge,Sb,Sn,Pb,Ag |
Sphaleriet Fysieke eigenschappen
| Kleur | Geel, licht- tot donkerbruin, zwart, roodbruin, kleurloos, lichtblauw. groente |
| Streep | Lichtgeel tot bruin. |
| Glans | Adamanten, harsachtig |
| Decollete | Perfect Perfect {011} |
| doorschijnenheid | Transparant, doorschijnend |
| Mohs hardheid | 3,5 - 4 |
| Crystal-systeem | Isometrische |
| Vasthoudendheid | Bros |
| Dichtheid | 3.9 – 4.1 g/cm3 (gemeten) 4.096 g/cm3 (berekend) |
| Breuk | Conchoidal |
| Kristal gewoonte | Euhedrale kristallen - komen voor als goed gevormde kristallen die een goede uiterlijke vorm vertonen. Korrelig – komt over het algemeen voor als anhedrale tot subhedrale kristallen in matrix. |
| Andere kenmerken | niet-radioactief, niet-magnetisch, fluorescerend en triboluminescent. |
Sphaleriet Optische eigenschappen
| Type | Isotrope |
| RI-waarden: | nα = 2.369 |
| Twinning | Eenvoudige contacttweelingen of complexe lamellaire vormen, dubbele as [111] |
| Dubbelbreking | Isotrope mineralen hebben geen dubbele breking |
| Reliëf | Matig |
Sphaleriet voorkomen
Gevormd onder een breed scala aan hydrothermische omstandigheden bij lage tot hoge temperaturen; in steenkool, kalksteen, En andere sedimentaire afzettingen.
Sphaleriet, het belangrijkste erts van het zinkerts, is een veel voorkomend mineraal en wordt geassocieerd met galena, pyriet, marcasiet, chalcopyriet, Smithsonite, calciet en dolomiet. In zijn vormings- en oorsprongsmodus is het nauw verwant aan de meest voorkomende galena. Het is wijd verspreid, maar wordt vooral aangetroffen in aderen en onregelmatige verdringingsbedden in kalksteen. Sphaleriet wordt ook aangetroffen in aderen en contact metamorfe afzettingen in stollingsgesteenten.
Gebruikt gebied
Het wordt gebruikt als edelsteen. Kristallen van geschikte grootte en transparantie zijn verwerkt tot edelstenen, meestal met briljant geslepen om de hoge dispersie van sphaleriet van 0.156 (BG-interval) het beste weer te geven, meer dan drie keer die van diamant. Vers gesneden edelstenen hebben een onvermurwbare glans. Vanwege hun zachtheid en kwetsbaarheid worden de edelstenen vaak niet gezet als verzamel- of museumstuk (hoewel sommige in hangers zijn gezet).
Het belangrijkste erts van zink. De belangrijkste toepassingen voor metallisch zink, of spelter, zijn het galvaniseren van ijzer; het maken van messing, een legering van koper en zink; in elektrische batterijen; en als bladzink. Zinkoxide, of zinkwit, wordt veelvuldig gebruikt voor het maken van verf. Zinkchloride wordt gebruikt als conserveermiddel voor hout. Zinksulfaat wordt gebruikt bij het verven en in de geneeskunde. Sphaleriet dient ook als de belangrijkste bron van cadmium.
Sphaleriet distributie
Het belangrijkste erts van zink. Er kunnen slechts enkele locaties voor de fijnste gekristalliseerde voorbeelden worden gegeven.
- In Duitsland, uit Freiberg, Saksen, en Neudorf, Harzgebergte.
- Kleurloze kristallen in de Lengenbach-steengroeve, Binntal, Wallis, Zwitserland.
- In Hornı Slavkov (Schlaggenwald) en Prıbram, Tsjechië.
- Uit Rodna, Roemenië. Transparante kristallen in de Aliva-mijn, Picos de Europa-gebergte, provincie Cantabrië [Santander], Spanje.
- In Engeland, vanuit Alston Moor, Cumbria. In Dal'negorsk, Primorskiy Kray, Rusland.
- Van Watson Lake, Yukon-territorium, Canada.
- In de VS, in het Tri-State-district van de Mississippi Valley; nabij Baxter Springs, Cherokee Co., Kansas; Joplin, Jasper Co., Missouri en Picher, Ottawa Co., Oklahoma.
- Van de Elmwood-mijn, nabij Carthage, Smith Co., Tennessee; in de Eagle-mijn, Gilman-district, Eagle Co., Colorado.
- In Mexico, uit Santa Eulalia en Naica, Chihuahua, en Cananea, Sonora.
- In Huaron, Casapalca en Huancavelica, Peru
Referenties
- Bonewitz, R. (2012). Rotsen en mineralen. 2e druk. Londen: DK Publishing.
- Dana, JD (1864). Handleiding voor mineralogie... Wiley.
- Handbookofmineralogy.org. (2019). Handboek van Mineralogie. [online] Beschikbaar op: http://www.handbookofmineralogy.org [Geraadpleegd op 4 maart 2019].
- Mindat.org. (2019): Minerale informatie, gegevens en locaties.. [online] Beschikbaar op: https://www.mindat.org/ [Geraadpleegd. 2019].
- Wikipedia-bijdragers. (2019, 26 april). Sfaleriet. In Wikipedia, de vrije encyclopedie. Opgehaald om 02:50, 24 juni 2019, van https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sphalerite&oldid=894261404
